“Een groot deel van mijn bestaan heb ik geleefd als ‘acteur’ in het verhaal van mijn moeder.”
Met deze bevrijdende conclusie is voor mij de weg vrij gemaakt naar het leven dat van mij is.
Zo kinderlijk eenvoudig als deze conclusie klinkt, zo complex was de weg hier naartoe. Wat maakt het toch zo complex om volledige verbinding te krijgen met wie jij bent en je van daaruit te verhouden tot de wereld om jou heen? Hoe komt het dat je het soms lijkt te ‘snappen’ en toch niet helemaal ‘begrijpt’? Hoe kan het dat steeds weer dezelfde thema’s in je leven opduiken, terwijl je dacht ‘dat je er nu wel klaar mee was’? Het antwoord op deze vragen is te vinden in de werking van onze psyche als reactie op overbelasting van ons stress-systeem.
Een kind dat geboren wordt en opgroeit in een situatie waarin het zich ongewenst, ongeliefd en/of onbeschermd voelt bevindt zich grijpend in de leegte als het gaat om het vinden van een stabiele, veilige, voedende, en dus, gezonde leefomgeving. In essentie heeft elk kind een gezonde leefomgeving nodig om veilig op te groeien. Anders gezegd, om te kunnen overleven. Iedere gebeurtenis, of reeks van gebeurtenissen, die een risico vormt voor het overleven roept een stressreactie op. Een stressreactie op zichzelf is heel gezond en zorgt voor een effectieve aanpak van de (mogelijk) onveilige situatie. Ons lichaam doet dat door de aanmaak van ‘stresshormonen’ die ons helpen te kiezen voor de meest passende maatregel om de wereld om ons heen weer veilig en overzichtelijk maken. Deze hormonen zorgen voor een efficiënte mate van alertheid en optimale verdeling van energie. En zo bereiden we ons lichaam voor om te kunnen ‘vluchten’ of ‘vechten’. Dit is een oer-reactie vanuit ons autonome zenuwstelsel.
Zodra veelvuldig, langdurig en/of intens aanspraak gemaakt wordt op de stressreactie om te kunnen overleven, vormt dat op zichzelf een gevaar voor onze kans op overleving. Dat heeft te maken met dreigende overbelasting van vitale organen die door de stresshormonen geactiveerd of gedempt worden. Daarom gebeurt het wel eens dat mensen bij hevige stress flauwvallen, een hartaanval krijgen of volledig apathisch worden. Burn-out is bijvoorbeeld ook een vorm van overleven als antwoord op overbelasting van het stress-systeem. In dit geval van langdurig en extreem hoge stress heeft onze psyche nog een andere effectieve aanpak voor ons in petto. En deze aanpak is behalve zeer effectief, ook blijvend van aard.
Een stressreactie ontstaat door emoties die opgeroepen worden door gevoelens van angst, pijn, woede, verdriet of onmacht in een situatie die je als bedreigend en/of overweldigend ervaart. Dit kan een éénmalige overweldigende gebeurtenis zijn of een langdurige reeks van situaties die je als overweldigend, ondermijnend en bedreigend ervaart. De gebeurtenissen op zichzelf of de constante dreiging die je ervaart gedurende een langdurige periode zijn triggers voor de stressreactie. Bij ernstige, plotselinge en/of langdurige overbelasting van het stress-systeem is een ultieme maatregel nodig om te overleven. In dit geval wordt het getriggerde deel van onze psyche uitgeschakeld en afgesplitst van de rest. Vervolgens wordt dat deel geïsoleerd en afgeschermd door zogenoemde ‘overlevingsdelen’. Bij elke trigger die daarna volgt worden die delen geactiveerd om ervoor te zorgen dat de hevige emoties niet worden opgeroepen en daarmee de ‘levensbedreigende’ stressreactie blijvend wordt onderdrukt. Om je een idee te geven hoe je ‘overlevingsreacties’ kunt herkennen noem ik er een aantal: altijd voor anderen zorgen, niet kunnen stoppen met werken, jezelf wegcijferen, bagatelliseren, je groot houden bij verdriet, geen intieme relaties aangaan, je niet kunnen verbinden, ruzie maken, roken, drinken…… tot zelfs verslaving, criminaliteit, depressie en eetstoornissen. En dan ben ik uiteraard niet volledig.
De effectieve afscherming van gevoelens zoals angst, onmacht, woede, pijn en verdriet heeft nog een andere bijwerking, namelijk dat óók gevoelens van blijdschap, liefde, verbeelding en betrokkenheid niet of onvoldoende ‘bereikbaar’ zijn. In mijn praktijk komen mensen die ernaar verlangen weer eens te kunnen genieten van leuke dingen, of die weer eens willen ervaren hoe het is om écht intens blij te zijn. Mensen die niet meer weten hoe het is om zonder zorgen, stress, schaamte en schuld te leven. Deze mensen voelen zich afgesneden van zichzelf en ik kan het niet beter uitdrukken, want dat is ook zo. Dit is precies de achtergrond van de uitspraak: “ik weet niet meer wie ik ben” of “ik kan niet bij mezelf blijven in een groep” of “ik kan niet goed voor mezelf opkomen als ik het ergens niet mee eens ben….. vooral bij mensen die…..”.
Weer even terug naar het kind. Als een kind opgroeit in een omgeving waar ‘de belangrijke ander’ een ‘gezond tegenover’ was, waar er ruimte was voor uiting van emoties, waar geleerd mocht worden door vallen en opstaan…. Dan is er ruimte voor ontwikkeling van gezonde emotieregulatie en daarmee van een gezond stress-regulatie-systeem. Als een kind opgroeit in een situatie waar ‘de belangrijke ander’ onvoldoende in staat is geweest een veilige en voedende omgeving te bieden, blijft het, ook later als volwassene, overleven in plaats van leven. Overleven komt voort uit verstrikking met het leven van de ‘belangrijke ander’. In mijn geval was dat de verstrikking met het leven van mijn moeder. Ik leefde een groot deel van mijn bestaan als ‘acteur’ in het verhaal van haar leven. Nu niet meer, nu ben ik de hoofdpersoon in mijn leven.
Wil jij dat ook? En verlang je ernaar jouw gevoelens te begrijpen en innerlijke rust, zelfvertrouwen en balans te vinden? Neem contact met me op. Ik vertel je graag meer over de werking en het effect van de IZR® / IoPT – methodiek.